Executieve functies zijn de functies in je brein die ervoor zorgen dat je rationele beslissingen neemt, impulsen beheerst en je kunt focussen op wat belangrijk is.
Kinderen en jongeren met zwakke executieve functies hebben moeite met het ordenen van hun werk, ze raken hun huiswerk kwijt of vergeten het in te leveren. Hun rugzak en bureau zien er dan ook vaak wanordelijk uit. Ze vinden het moeilijk om zich ergens toe te zetten, zijn snel afgeleid of hebben moeite met het plannen van hun werk. Ze raffelen hun werk af of kunnen juist heel erg treuzelen. Ze weten vaak niet waar te beginnen met een langetermijn-opdracht en stellen hun werk tot het laatste moment uit. Dat kan komen doordat ze het werk niet overzien of omdat ze niet kunnen inschatten hoeveel tijd een taak kost.
Richard Guare en Peg Dawson hebben veel onderzoek gedaan naar de executieve functies en zij onderscheiden ze als volgt:
Denkvaardigheden:
- Planning/prioritering: een plan maken en beslissen wat belangrijk is.
- Organisatie: informatie en materialen ordenen.
- Werkgeheugen: informatie in je geheugen houden bij het uitvoeren van complexe taken.
- Timemanagement: tijd inschatten, verdelen en deadlines halen.
- Metacognitie: een stapje terug doen om jezelf en de situatie te overzien en te evalueren.
Gedragsvaardigheden:
- Respons-inhibitie: nadenken voordat je iets doet.
- Emotieregulatie: emoties reguleren om doelen te behalen of gedrag te controleren.
- Volgehouden aandacht: aandachtig blijven, ondanks afleiding.
- Taakinitiatie: op tijd en efficiënt aan een taak beginnen.
- Flexibiliteit: flexibel omgaan met veranderingen en tegenslag.
- Doelgericht gedrag: doelen formuleren en realiseren zonder je te laten afschrikken.
Tegenvallende schoolprestaties worden bij veel kinderen veroorzaakt door zwakke executieve functies. Ze zijn slim genoeg, maar hebben moeite om dingen te onthouden, op tijd aan taken te beginnen of hun werk geconcentreerd af te maken.
Zoals je hier kunt lezen bepalen executieve functies in hoge mate je schoolsucces. Misschien zelfs wel meer dan intelligentie. Daarom is het van groot belang om kinderen te helpen met het ontwikkelen van deze vaardigheden.